Μαθήμα Ποντιακής λύρα Νο 25 "Το τσάμπασιν"(βίντεο)

Στις 13 Σεπτεμβρίου 1913 κάηκε το “Τσάμπασιν” (Çambaşı), το μεγαλύτερο παρχάρ΄ της περιοχής Κοτυώρων, μιας μικρής παραθεριστικής πόλης, που βρισκόταν σε ένα οροπέδιο ύψους 2.000 μέτρων σε απόσταση 57 χλμ νοτίως της παραθαλάσσιας πόλης. Η πυρκαγιά ξεκίνησε τυχαία
από ένα σιδηρουργείο και εξαπλώθηκε γρήγορα σε όλη την αγορά.
Ανάμεσα στα πεύκα του Τσάμπασιν στο βουνό Καρακόλ (τουρκ.= φυλάκιο) συνήθιζαν να παραθερίζουν οι κάτοικοι των Κοτυώρων, γιατί ο τόπος τους ήταν νοσηρός και επικίνδυνος το καλοκαίρι, λόγω των ορυζώνων.
 Οι Κοτυωρήτες δεν “επαρχάρεψαν” ξανά εκεί, δεδομένου ότι το 1914 ξεκίνησε ο Α΄παγκόσμιος πόλεμος και πολλοί επιστρατεύτηκαν.

Ο νεο-ποντιακός στίχος της εποχής κατέγραψε το γεγονός και τα λιγοστά καμένα σπίτια που υπάρχουν ακόμη και σήμερα εκεί, μαρτυρούν τη μεγάλη πυρκαγιά…

Ας δούμε όμως πως παίζεται στην λύρα από τον Δημήτρη Βογιατζή, στην αρχή σιγά και στην συνέχεια κανονικά με όλους τους "καλλωπισμούς".

.

Τσάμπασιν , παραδοσιακό ποντιακό τραγούδι. Το βίντεο δείχνει πώς παίζεται ενδεικτικά αυτό το τραγούδι στην κεμεντζέ (ποντιακή λύρα). Δείχνει τη βάση της μελωδίας. Αρχικά, απλά και στη συνέχεια πίο σύνθετα.

Νότες (μόνο η βάση):

Επεξήγηση:

1χ = 1η χορδή (ΛΑ) , 2χ = 2η χορδή (ΜΙ), 3χ = 3η χορδή (ΣΙ)

1δ = 1ο δάχτυλο, 2δ = 2ο δάχτυλο .....

δχ = πατάμε 2 χορδές 

μχ = πατάμε 1 χορδή

** Το σύμβολο "*" σημαίνει ότι σε μια τοξαριά παίζουμε 2 νότες ή και παραπάνω. 

δις = παίζουμε ακριβώς το ίδιο από το σύμβολο ":" μέχρι το σύμβολο "(δις)"

ΛΑ(κ) = ΛΑ κενή, ΛΑ(1χ) + ΜΙ(2χ)

ΣΙ = ΣΙ(1χ, 1δ, μχ)

ΝΤΟ = ΝΤΟ(1χ, 2δ) + ΣΟΛ(2χ, 2δ)

ΡΕ = ΡΕ(1χ, 4δ, μχ) ***Εναλλακτικα μπορούμε να χρησιμοποιήσουμε και το 3ο δάχτυλο

ΣΟΛ = ΣΟΛ(2χ, 2δ) + ΡΕ(3χ, 2δ)

ΦΑ = ΦΑ(2χ, 1δ) + ΝΤΟ(3χ, 1δ)

ΜΙ(κ) = ΜΙ κενή, ΜΙ(2χ) + ΣΙ(3χ)

ΛΑ#(δχ) = ΛΑ#(1χ, 1δ) + ΦΑ(2χ, 1δ)

Το τοξάρι ξεκινάει αριστερα και πάει εναλλάξ μέχρι το τέλος. 

Το τοξάρι πατάει πάντα 2 χορδές εκτός αν προσδιορίζεται αλλιώς.

: ΛΑ(κ)*ΡΕ*ΝΤΟ*ΡΕ, ΣΙ, ΛΑ(κ), ΣΙ, ΣΙ, ΜΙ(κ) (δις)

ΛΑ(κ)*ΡΕ*ΝΤΟ*ΡΕ, ΣΙ, ΛΑ(κ), ΣΙ, ΣΙ, ΛΑ(κ), ΛΑ(κ), ΣΟΛ, ΛΑ(κ), ΛΑ(κ), ΣΟΛ, ΦΑ, ΣΟΛ, ΛΑ(κ), ΣΙ, ΛΑ(κ)

ΛΑ(κ)*ΡΕ*ΝΤΟ*ΡΕ, ΣΙ, ΛΑ(κ), ΣΙ, ΣΙ, ΛΑ(κ), ΛΑ(κ), ΣΟΛ, ΛΑ(κ), ΛΑ(κ), ΣΟΛ, ΦΑ, ΣΟΛ, ΣΟΛ

: ΦΑ, ΣΟΛ, ΛΑ(κ), ΛΑ#(δχ), ΣΟΛ, ΛΑ(κ), ΛΑ(κ), ΛΑ(κ) (δις)

ΦΑ, ΣΟΛ, ΛΑ(κ), ΣΟΛ, ΣΟΛ, ΦΑ, ΦΑ, ΜΙ(κ), ΣΟΛ, ΦΑ, ΣΟΛ, ΦΑ, ΜΙ(κ), ΜΙ(κ)

Οι στίχοι:
Εκάεν και το Τσάμπασιν
κι επέμναν τα τουβάρεα γιάρ γιάρ αμάν
κι επέμναν τα τουβάρεα γιάρ γιάρ αμάν
και ν’ ερρούξαν σο γουρτάρεμαν
τ’ Ορντούς τα παλληκάρεα γιάρ γιάρ αμάν
και ν’ ερρούξαν σο γουρτάρεμαν
τ’ Ορντούς τα τζαναβάρεα γιάρ γιάρ αμάν

Βάι εκάεν κι εμανίεν τ’ Ορντούς το παρχάρ
έκει άλλο δεν και επέμνεν μοναχόν σαχτάρ

Τρανόν γιαγκίν σο Τσάμπασιν
σπίτεα κι θ’ απομένεν γιάρ γιάρ αμάν
σπίτεα κι θ’ απομένεν γιάρ γιάρ αμάν
μικροί-τρανοί φτωχοί-ζεγκίν
όλ’ κάθουνταν και κλαίνε γιάρ γιάρ αμάν
μικροί-τρανοί φτωχοί-ζεγκίν
όλ’ κάθουνταν και κλαίνε γιάρ γιάρ αμάν

Βάι εκάεν κι εμανίεν τ’ Ορντούς το παρχάρ
έκει άλλο δεν και επέμνεν μοναχόν σαχτάρ

Κλαιν’ τη Θεού τα πούλοπα
κλαιν’ τα πεγαδομάτεα γιάρ γιάρ αμάν
κλαιν’ τα πεγαδομάτεα γιάρ γιάρ αμάν
κλαίει το Τσαμπλούκ το Καρακιόλ
κλαιν’ τ’ έμορφα τ’ ελάτεα γιάρ γιάρ αμάν
κλαίει το Τσαμπλούκ το Καρακιόλ
κλαιν’ τ’ έμορφα τ’ ελάτεα γιάρ γιάρ αμάν

Βάι εκάεν κι εμανίεν τ’ Ορντούς το παρχάρ
έκει άλλο δεν και επέμνεν μοναχόν σαχτάρ

Βάι εκάεν κι εμανίεν τ’ Ορντούς το παρχάρ
έκει άλλο δεν και επέμνεν μοναχόν σαχτάρ