Ο Αδάμ γίδια δεν είχε και πυτιές μάζευε.
Λέγεται: Γι αυτόν που προσπαθεί ν’ αποκτήσει πράγμα που δεν το χρειάζεται.
Πυτιά=στομάχι αρνιού που ως τη σφαγή τρέφεται με γάλα, και αφού ξηρανθεί, χρησιμεύει στην παρασκευή τυριού ως μαγιά.
Αλεπόν τρώει κι η ζεπίρα πρέσκεται.
Η αλεπού τρώει και το κουνάβι πρήζεται.
Η αρκούδα, η αλεπού και το κουνάβι κάνανε συνεταιριλίκι για την ανεύρεση τροφής. Η αλεπού έτρωγε κρυφά και με την πονηριά της έπειθε την αρκούδα ότι τα έτρωγε το κουνάβι. Έτσι το κουνάβι πρηζόταν από το ξύλο που έτρωγε από την Αρκούδα.
Λέγεται: Για όποιον υπόκειται τις συνέπειες των πράξεων άλλων.
Άλλα ζα σπάουνταν και άλλα μαρουκούνταν
Άλλα ζώα σφάζονται και άλλα μηρυκάζουν
Λέγεται: Γι αυτούς που ευθυμούν ενώ άλλοι δυστυχούν
Άλλ’ τερούν και σπάν’νε κι άλλ’ τρώγ’νε και σπάν’νε
Άλλοι κοιτούν και σκάνε και άλλοι τρώνε και σκάνε.
Άλλοι υποφέρουν από την στέρηση και άλλοι από την κατάχρηση της αφθονίας.
Αλλομίαν αν αντρίζω θ’ εγροικώ και κοιματίζω.
Αν ξαναπαντρευτώ θα ξέρω να προσποιούμαι.
Η πείρα είναι ο καλύτερος οδηγός
Αν έχ’ μουσκάρ’ θα γεννά
Αν έχει μοσχάρι (αν είναι έγκυος) θα γεννήσει.
Λέγεται για γεγονός του οποίου η επαλήθευση θα γίνει σύντομα και χωρίς αναβολή. Δηλαδή ότι είναι να γίνει, θα γίνει.
Άρκον πα τα σεράντα χρόνα μίαν αχπαράεται.
Κι η Αρκούδα στα σαράντα χρόνια μια φορά τρομάζει.
Λέγεται: Για γεγονός σπάνιο.
Ας σον Ορωμαίον π’ ’ίνεται Τούρκος κι άλλο αφορισμένος ’ίνεται.
Αυτός που από Ρωμιός γίνεται Τούρκος γίνεται σκληρότερος.
Ο χειρότερος εχθρός είναι εκείνος που υπήρξε φίλος μας γιατί γνωρίζει τα ελαττώματά μας
Βζημένον φουρνίν, ψωμία ’κι ψεν’.
Σβηστός φούρνος ψωμιά δεν ψήνει.
Για πράγματα ή όντα των οποίων η ενέργεια έχει εξαντληθεί.
Δύο καρπούζα ’ς σ’ έναν γολτούκ’ ’κι κρατίουνταν
Δυο καρπούζια σε μια μασχάλη δεν κρατιόνται.
Δεν είναι δυνατόν να γίνουν δυο δουλειές ταυτόχρονα.
Εγέννεσεν το βούδ’ κι εποίκεν γαρκόν.
Γέννησε το βόδι και έκανε μοσχάρι.
Λέγεται: Γι αυτούς που ανακοινώνουν σαν σπουδαία και ενδιαφέρουσα, ασήμαντη είδηση.
Εγώ απιτάζω τον σκύλον κι ο σκύλον απιτάζ’ τ’ ουράδ’ν ατ’.
Εγώ διατάζω τον σκύλο κι ο σκύλος την ουρά του.
Λέγεται: Γι αυτόν που αναθέτει σε άλλον αυτό που του ανέθεσαν.
Εγώ λέγ’ ατον καλόερος είμαι, κι ατός ερωτά με πόσα παιδία έ’εις;
Εγώ του λέω είμαι καλόγερος, και αυτός με ρωτάει πόσα παιδιά έχεις;
Λέγεται: Γι αυτόν που επιμένει να ρωτά το ίδιο πράγμα αν και στην πρώτη ερώτηση πήρε αρνητική απάντηση.
Εδώκαν πρόσωπον τον Αλήν, και εσκώθεν έχεσεν ‘ς σο χαλίν.
Έδωσαν αξία στον Αλή, και σηκώθηκε και έχεσε στο χαλί.
Λέγεται: Για αγροίκους και ανάγωγους που κάνουν κατάχρηση της συμπάθειας και της φιλοξενείας που τους επιδεικνύουν.
Είναν ’κ’ εμόναζαν κι εκείνος έλεεν, τ’ άρματα μ’ πού να κρεμάνω;
Κάποιον δεν τον φιλοξενούσαν κι εκείνος έλεγε, τα άρματά μου πού να τα κρεμάσω;
Λέγεται: Για τον ανεπιθύμητο που κάνει πως δεν καταλαβαίνει.
Εκάεν υλέε κι είνας μάνα π’ εγέννεσεν οφίδ’ είπεν, αϊλλοί εμέν, θα καίγεται τ’ οφίδ’ -ι-μ’
Κάηκε το δάσος και μια μάνα που γέννησε φίδι είπε, αλοίμονο σε μένα, θα καεί το φίδι μου.
Η μάνα αγαπά και το χειρότερο παιδί της.
Εκαλόμαθεν η γραία ’ς σα σύκα θα τρώει και τα συκόφυλλα.
Καλόμαθε η γριά στα σύκα θα φάει και τα συκόφυλλα.
Λέγεται: Γι αυτόν που έχει την απαίτηση να του γίνεται συνέχεια η χάρη επειδή του έγινε μια φορά.
Έκλεγε ο μισοκιακέρης κι ο που ’κ’ είχε ετραβώδανε.
Έκλεγε ο εύπορος κι ο στερούμενος τραγουδούσε.
Λέγεται: Για πλούσιο που κλαίγεται και για φτωχό που αδιαφορεί για τη φτώχεια του
Εκυλίεν η τέντζερη κι εύρεν το γαπάχ’
Κύλισε ο τέντζερης και βρήκε το καπάκι.
Λέγεται: για ανθρώπους όμοιου κακού χαρακτήρα που συνάπτουν φιλία ή συνεταιρίζονται.
Έμαθεν η γραία αβράκωτος και βρακωμέντζα εντρέπεται.
Έμαθε η γριά ξεβράκωτη και βρακωμένη ντρέπεται.
Λέγεται: Γι αυτόν που δεν ξεχνά τις κακές του συνήθειες έστω και ανήθικες.
Εμ’ τ’ ωβού τ’ απέσ’, εμ τ’ ελαίας τ’ έξ’
Και του αβγού το μέσα και της ελιάς το έξω.
Λέγεται: Για πλεονέκτη που θέλει τα πάντα για τον εαυτό του.
Εννέα Ιμερίτ’ και δέκα παρχανάδες.
Εννέα Ιμερίτες αγωγιάτες που συνταξίδευαν, αντί να καταλύσουν στον ίδιο σταθμό ανάπαυσης σαν συμπατριώτες, κατέλυσαν χωριστά λόγω διαφωνιών.
Λέγεται: Για ομάδα ανθρώπων που είναι αδύνατον να ομοφωνήσουν.
Επαίρεν πρόσωπον θέλ’ και τ’ αστάρ’
Πήρε πρόσωπο (ύφασμα) θέλει και την φόδρα.
Λέγεται: Γι αυτόν που παίρνει θάρρος και γίνεται ενοχλητικός με τις απαιτήσεις του.
Επείνασεν ο κούκουδας κι ερούξεν ’ς σα τσιχρίτας.
Πείνασε η κουκουβάγια κι έπεσε στις ακρίδες.
Λέγεται: Γι αυτόν που στην ανάγκη δέχεται φτηνά πράγματα.
Έρθεν ο χάρον ’ς σην πόρταν κι όλ’ την νύφεν ετέρεσαν.
Ήρθε ο χάρος στην πόρτα και όλοι τη νύφη κοίταξαν.
Σε μια οικογένεια νύφη θεωρείται πάντα ξένη και δεν απολαμβάνει τη στοργή που απολαμβάνουν τα υπόλοιπα μέλη
Εύκαιρον σακίν ’ς σα ποδάρα ’κι στέκει.
Άδειο τσουβάλι στα πόδια δεν στέκεται.
Ο νηστικός δεν μπορεί να σταθεί στα πόδια του.
Έχω σκύλον και σύρ’ με τον λύκον.
Έχω σκύλο και πηγαίνει με τον λύκο.
Λέγεται: Για φίλο ή συγγενή που υποστηρίζει τον εχθρό.
Η γραία ας τ’ εγαμέθεν εσπάλιξεν την πόρταν.
Η γριά αφού γαμήθηκε, έκλεισε την πόρτα.
Λέγεται: Γι αυτούς που λαμβάνουν τις απαιτούμενες προφυλάξεις μετά το πάθημα.
Η κάτα ’ς σο κρέας ’κ’ έφτανεν κι έλεεν, τάγκαλακ’, Παρασκευή έν’.
Η γάτα δεν έφτανε στο κρέας και έλεγε, κουτέ (σήμερα) Παρασκευή είναι. Δηλαδή όχι ότι δεν έφτανε αλλά λόγω Παρασκευής δεν έπρεπε να φάει κρέας.
Λέγεται: Γι αυτόν που δεν παραδέχεται την αποτυχία του να αποκτήσει επιθυμητό πράγμα και εφευρίσκει δικαιολογίες.
Η κορώνα όπου κι αν πάει, μαύρα ωβά ευτάει.
Το κοράκι όπου κι αν πάει μαύρα αβγά κάνει.
Ο ανεπρόκοπος όπου κι αν πάει ανεπρόκοπος είναι.
Η κοσσάρα όντες έρται τ’ ωβγόν ’ς σον κώλον ατ’ς αραεύ’ φωλέαν
Η κότα όταν έρθει το αβγό στον κώλο της ψάχνει για φωλιά.
Λέγεται: Γι αυτόν που δεν προνοεί και τρέχει την τελευταία στιγμή
Η κοσσάρα πρώτα ωβγάζει κι επεκεί κακανίζει.
Η κότα πρώτα γεννάει το αβγό και μετά κακαρίζει.
Λέγεται: Γι αυτόν που καυχιέται για μελλοντικό κατόρθωμα χωρίς να είναι βέβαιη η επιτυχία.
Η κοσσάρα πίν’ νερόν και τερεί ’ς σον ουρανόν.
Η κότα πίνει νερό και κοιτάει στον ουρανό
Λέγεται: Προς αγνώμονα στον οποίο προβάλλεται σαν παράδειγμα ευγνωμοσύνης προς τον θεό, η συνήθεια της κότας να ανυψώνει το κεφάλι της κάθε φορά που καταπίνει νερό.
Η μαμή σύρ’ τ’ ανάγκας κι ο ποπάς τρώει το φούστρον.
Η μαμή τραβάει τα ζόρια κι ο παπάς τρώει την ομελέτα.
Λέγεται: Όταν άλλος κοπιάζει και άλλος απολαμβάνει.
Η μερμήκα πα με τ’ εκεινές το γαντάρ’ σεράντα πατμάνα έρθεν.
Και το μυρμήγκι με τη δική του ζυγαριά σαράντα πατμάνια ήρθε (ζυγίστηκε).
Λέγεται: Για τον καθένα που κρίνοντας τον εαυτό του με το δικό του μέτρο όχι μόνο δεν μειώνει την αξία του αλλά αντιθέτως την αυξάνει
Πατμάνι= μονάδα βάρους 6 οκάδων
Ήνταν θρύβ’ς ’ς σο πινάκι σ’, θα έρται ’ς σο χουλάρι σ’.
Ότι τρίβεις στο πιάτο σου θα έρθει στο κουτάλι σου.
Ότι κάνεις θα το βρεις μπροστά σου.
Ήντζαν γίνεται πρόβατον, τρώει ατον ο λύκον.
Όποιος γίνεται πρόβατο, τον τρώει ο λύκος.
Λέγεται: Για όποιον ταπεινώνεται ή φέρεται ήρεμα και έτσι κινδυνεύει να περιφρονηθεί ή να αδικηθει.
Ήντζαν λέει ατον η ψωλή μ’ αγγούρ’ έν’, παίρ’ τ’ άλας και τρέχ’.
Όποιος του πει το πέος μου αγγούρι είναι, παίρνει το αλάτι και τρέχει.
Λέγεται: Για ευκολόπιστο που ότι του πουν το πιστεύει.
Ήντζαν κρατεί το μελοκούτ’, λείχ’ το δάχτυλον ατ’.
Όποιος κρατάει το κουτί με το μέλι, γλείφει το δάχτυλό του
Λέγεται: Γι αυτόν που επωφελείται από ξένα πράγματα ή χρήματα που ο ίδιος διαχειρίζεται.
Ήντζαν εβγαίν’ και πορπατεί, για κάτ’ ευρίκ’ και τρώει, για κάτ’ ευρίκ’ και τρώει ατον.
Όποιος βγαίνει απ’ το σπίτι του και περπατάει, ή κάτι βρίσκει και τρώει, ή κάτι τον βρίσκει και τον τρώει.
Απ’ την αδράνεια δεν υπάρχει όφελος, ενώ απ’ την κίνηση κάποιος ωφελείται, έστω και κατά αντίθεση κωμική ο θάνατος είναι λύτρωση.
Η τσούνα ασ’ τ’ εκουταβίεσεν, μαλέζ’ ’κ’ εχόρτασεν.
Η σκύλα από τότε που γέννησε αλευρόσουπα δεν χόρτασε.
Λέγεται: για γονιό που στερείται για χάρη των παιδιών του.
Πηγή:https://mavropouloskostas.wordpress.com
Δεν υπάρχουν σχόλια:
Δημοσίευση σχολίου